Bệnh tiểu đường là một bệnh mạn tính nghiêm trọng ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn thế giới. Dưới đây là 10 nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh tiểu đường mà bạn cần biết.

1. Di truyền

• Di truyền là yếu tố quan trọng nhất gây ra bệnh tiểu đường tuýp 1. Nếu gia đình bạn có người mắc bệnh tiểu đường tuýp 1, bạn có nguy cơ cao mắc bệnh này.
• Nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 1 tăng gấp 25 lần nếu cha mẹ đều bị bệnh. Nếu anh chị em bị bệnh, nguy cơ tăng 15 lần.
• Ngoài ra, người có gen HLA (gen nhóm mô histocompatibility) nhất định cũng dễ mắc bệnh tiểu đường tuýp 1 hơn.
• Tuy di truyền quan trọng nhưng chỉ khoảng 10% bệnh nhân tiểu đường tuýp 1 có yếu tố di truyền. Phần lớn là do các yếu tố môi trường gây ra.

2. Thừa cân, béo phì

• Thừa cân, béo phì là nguyên nhân chính gây ra bệnh tiểu đường tuýp 2. Khi bạn thừa cân, cơ thể bạn sẽ sản xuất nhiều insulin hơn mức cần thiết.
• Lâu dần, tuyến tụy sẽ không thể sản xuất đủ insulin để đáp ứng nhu cầu của cơ thể, dẫn đến bệnh tiểu đường.
• Người thừa cân, béo phì có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 cao gấp 7 lần so với người có cân nặng bình thường.
• Giảm cân là biện pháp quan trọng để phòng ngừa và kiểm soát bệnh tiểu đường ở những người thừa cân, béo phì.

3. Lối sống ít vận động

• Lối sống ít vận động cũng góp phần gây ra bệnh tiểu đường tuýp 2.
• Khi bạn không vận động, cơ thể bạn sẽ không thể sử dụng insulin hiệu quả.
• Hoạt động thể chất ít khiến cơ thể kháng insulin, dẫn đến nguy cơ mắc bệnh tiểu đường cao hơn.
• Tập thể dục thường xuyên có thể giúp cải thiện khả năng sử dụng glucose của cơ thể, giảm nguy cơ mắc bệnh.

4. Chế độ ăn uống không lành mạnh

• Chế độ ăn uống không lành mạnh, đặc biệt là ăn nhiều đường, tinh bột và chất béo bão hòa, có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2.
• Ăn nhiều đường, tinh bột tinh chế sẽ làm tăng nhanh lượng đường trong máu. Cơ thể phải sản xuất nhiều insulin để xử lý lượng đường dư thừa trong máu.
• Chất béo bão hòa cũng góp phần làm tăng kháng insulin.
• Chế độ ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và chất béo lành mạnh sẽ giúp phòng ngừa bệnh tiểu đường.

5. Tuổi tác

• Nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tăng lên theo tuổi tác.
• Người trên 45 tuổi có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường cao gấp 4 lần so với người trẻ tuổi.
• Nguyên nhân là do quá trình lão hóa khiến cơ thể ít nhạy cảm với insulin hơn. Khả năng sản xuất và tiết insulin của tụy cũng giảm dần theo tuổi.
• Dù vậy, luyện tập thể dục thường xuyên và ăn uống khoa học vẫn có thể giúp người cao tuổi phòng ngừa bệnh tiểu đường.

6. Một số bệnh lý

• Một số bệnh lý, chẳng hạn như hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS), bệnh viêm ruột (IBD) và bệnh Addison, có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.
• PCOS làm tăng nồng độ insulin và kháng insulin. IBD và bệnh Addison làm suy giảm chức năng tụy.
• Kiểm soát tốt các bệnh lý kèm theo sẽ giúp giảm nguy cơ mắc tiểu đường ở bệnh nhân.

7. Thuốc

• Một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc steroid và thuốc điều trị ung thư, có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.
• Các thuốc này có thể làm tăng đường huyết bằng cách ức chế tiết insulin, tăng kháng insulin hoặc kích thích gan sản xuất glucose.
• Tùy theo loại thuốc và liều lượng mà tác dụng phụ này có thể chỉ tạm thời hoặc kéo dài. Bệnh nhân cần được theo dõi đường huyết thường xuyên khi dùng các thuốc này.

8. Tiền tiểu đường

• Tiền tiểu đường là tình trạng đường huyết cao hơn mức bình thường nhưng chưa đủ cao để chẩn đoán bệnh tiểu đường.
• Nếu bạn bị tiền tiểu đường, bạn có nguy cơ cao mắc bệnh tiểu đường tuýp 2.
• Khoảng 5-10% người bị tiền tiểu đường sẽ tiến triển thành bệnh tiểu đường tuýp 2 trong vòng 1 năm nếu không kiểm soát tốt đường huyết.
• Kiểm soát cân nặng, luyện tập thể dục và thay đổi chế độ ăn uống sẽ giúp ngăn chuyển tiền tiểu đường thành bệnh tiểu đường.

9. Phụ nữ mang thai

• Phụ nữ mang thai có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ.
• Bệnh tiểu đường thai kỳ thường biến mất sau khi sinh nhưng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 sau này.
• Tỷ lệ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ ở phụ nữ Việt Nam hiện nay là 17,5%.
• Kiểm soát tốt đường huyết trong thai kỳ sẽ giảm nguy cơ biến chứng cho cả mẹ và thai nhi.

10. Căng thẳng mãn tính

• Căng thẳng kéo dài có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.
• Khi căng thẳng, cơ thể tiết ra các hormone làm tăng đường huyết như cortisol và adrenaline. Đồng thời, căng thẳng cũng khiến cơ thể dễ tích mỡ hơn.
• Các phương pháp quản lý căng thẳng như yoga, thiền, xoa bóp,… có thể giúp ổn định đường huyết và ngăn ngừa bệnh tiểu đường.

Như vậy, nguyên nhân gây bệnh tiểu đường rất đa dạng, bao gồm di truyền, lối sống, chế độ dinh dưỡng và một số bệnh lý kèm theo. Hy vọng những thông tin trên đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về căn nguyên của căn bệnh này.

Kết luận

Bệnh tiểu đường ngày càng gia tăng, gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Hiểu rõ các nguyên nhân hàng đầu gây bệnh sẽ giúp chúng ta có biện pháp phòng tránh hiệu quả. Bằng cách duy trì cân nặng hợp lý, tập thể dục thường xuyên và ăn uống lành mạnh, chúng ta có thể ngăn ngừa được bệnh tiểu đường.